Het is algemeen bekend dat het belangrijk is om je spullen goed te onderhouden, maar het belangrijkste voor onder andere een bijl is dat ze altijd scherp zijn.
Een scherpe bijl is niet alleen effectiever, maar ook veiliger. Wil je weten welke andere uitrusting essentieel is voor je bushcraft avonturen? Lees dan ons artikel over de 5 Essentials voor bushcraft en zorg dat je altijd goed voorbereid op pad gaat.
Gelukkig is het slijpen van een bijl eenvoudiger dan je denkt, en met de juiste techniek kun je het zelfs onderweg doen, zonder een vlakke tafel.
Vijl, slijpsteen en strop
Om mijn bijl scherp te houden, gebruik ik drie eenvoudige tools:
- een vijl,
- een slijpsteen,
- en een strop.
Elk van deze gereedschappen heeft zijn eigen functie en ik leg kort uit hoe en wanneer je ze moet gebruiken.
Hoewel er veel gedetailleerde uitleg bestaat over microscopische veranderingen aan het snijvlak, houd ik het hier simpel en praktisch.
Hoe gebruik je de vijl
Een vijl gebruik je vooral voor grof onderhoud of als je de hoek van het snijvlak wilt aanpassen.
Dit is meestal niet nodig als je je bijl goed onderhoudt, maar soms kan een bijl een deuk oplopen, bijvoorbeeld als er een steentje in het hout zat of als je de bijl hebt laten vallen.
Zelf gebruik ik al jaren een diamantvijl van Gränfors Bruk. Ze zijn duur, maar vrijwel onverwoestbaar.
Net zoals een goede bijl een leven lang meegaat, geldt dat ook voor je onderhoudsgereedschap.
Om ervoor te zorgen dat ik in de juiste hoek vijl, leg ik de vijl parallel aan het blad en beweeg ik steeds naar de rand toe.
Ik tel de bewegingen en herhaal dit aan de andere kant om te voorkomen dat ik te veel staal verwijder of een ongelijke hoek creëer.
Een handige tip: kleur de rand met een permanente marker. Als je tijdens het vijlen de zwarte rand weghaalt, zit je goed.
Hoe gebruik je de slijpsteen
Nadat het grovere werk met de vijl is gedaan, stap ik over op de slijpsteen. Er zijn veel soorten slijpstenen, waarvan sommige droog gebruikt kunnen worden, terwijl andere nat moeten worden gemaakt (wetstones).
Over welke steen het beste is, bestaan net zoveel meningen als er stenen te koop zijn. Zelf gebruik ik er slechts twee: een Gränsfors Bruk slijpsteen en een Fjällkniven DC3 steentje.
De Gränsfors Bruk steen is groot en rond, perfect voor het slijpen van bijlen. De Fjällkniven DC3 is daarentegen klein en handig voor onderweg.
De ronde steen moet nat worden gebruikt en is ideaal voor thuis of in het basecamp, terwijl de kleine steen makkelijk in je broekzak past en weinig weegt.
Om de bijl met de wetstone (de ronde steen) te slijpen, zorg ik ervoor dat de steen goed nat is.
Als het mogelijk is, laat ik de steen even weken in een bakje water; anders maak ik hem gewoon nat met veel water.
Net als bij de vijl leg ik de steen parallel aan het snijvlak en maak ik draaiende bewegingen van boven naar beneden.
Als de bijl echt bot is, gebruik ik veel kleine, ronde bewegingen. Is de bijl in redelijke staat, dan maak ik minder en grotere bewegingen.
Ook hier tel ik het aantal bewegingen en herhaal ik deze aan de andere kant. Het vasthouden van je bijl tijdens het slijpen vergt wat oefening, dus neem je tijd en overhaast niks.
Hoe meer druk je zet, hoe meer materiaal je verwijdert, maar wees voorzichtig, een ongelukje is zo gebeurd.
Hoe gebruik je de strop
Na het gebruik van de slijpstenen is je bijl al behoorlijk scherp en goed bruikbaar, maar ik ga graag een stapje verder.
Ik maak mijn bijl net zo scherp als mijn messen, wat het werk veel efficiënter maakt, vooral bij projecten zoals lepels snijden, inkepingen maken of fijn kloofwerk. Een scherpere bijl betekent minder inspanning en meer precisie.
Om dat extra scherpe randje te krijgen, gebruik ik een strop. Een strop is eenvoudig te maken, een leren riem op een vlakke ondergrond, en je bent klaar.
Ik heb een klein stukje leren riem op een plankje genageld en gebruik dat al jaren om te stroppen.
Voor het stroppen smeer je een beetje polijstmiddel op het leer. Er zijn verschillende soorten polijstmiddelen, zoals blokjes, emulsies of sprays.
Zelf gebruik ik altijd een blauw polijstblokje, dat geeft een mooie finishing touch en laat de bijlrand glanzen.
Bij het stroppen beweeg je, in tegenstelling tot het slijpen, niet naar de rand toe, maar juist van de rand af.
Dit voorkomt dat je in je strop snijdt en zorgt voor het gewenste polijsteffect. Ik klem vaak de steel van mijn bijl onder mijn oksel en houd de kop van de bijl vast, terwijl ik de strop van het snijvlak af beweeg, waarbij ik de strop parallel aan het snijvlak houd.
Zo krijg je een vlijmscherpe bijl die niet alleen functioneel is, maar er ook nog eens fantastisch uitziet.
Terug scherp
Ziezo, je bijl is weer vlijmscherp. Je kunt snel zien of je bijl (of mes) goed scherp is.
Een eenvoudige manier om dit te testen is door het snijvlak in een hoek van ongeveer 45 graden op je duimnagel te zetten.
Als de bijl naar beneden glijdt, is deze niet scherp genoeg. Blijft de bijl in je nagel zitten, dan ben je goed op weg!
Zoals je hier kunt zien, is deze bijl meer dan scherp genoeg om veilig mee te werken.
Vergeet niet: een scherpe bijl is een veilige bijl.
Wees echter voorzichtig en gebruik geen bijl of slijpsteen wanneer je vermoeid bent, weinig licht hebt, slecht kunt zien, of in combinatie met alcohol.
Dit zijn veel voorkomende situaties tijdens kamperen of bushcraft, en alle drie vormen ze een recept voor een bezoekje aan de dokter.
Nu is het jouw beurt
Heb jij je bijl al geslepen?
Deel je ervaringen en tips in de reacties hieronder. Heb je nog vragen of wil je meer weten over het onderhouden van je gereedschap?
Laat het me weten, en laten we samen zorgen voor vlijmscherp en veilig bushcraft gereedschap!
Interessant en informatief Jelle, dank!!